خلاصه و نمونه سوالات از صفحه 166 تا 171

نگارجلالی

ساخت برنامه برای رویدادها و مناسبت های فرهنگی معطوف به آینده:

اینگونه برنامه ها برای مناسبت ها و رویدادهایی که امکان دارد در آینده با آن ها مواجه شویم طراحی می شود تا از قبل برنامه ای برای برخورد درست با موضوع و چالش های پیش روی ما که دغدغه دنیای امروز نیست و امکان دارد دیر یا زود به سراغمان بیاید داشته باشیم.به عنوان مثال بحث ارتباطات و نزدیک شدن فرهنگ ها با یکدیگر و شکسته شدن مرزها،موضوعی است که اگر ما از قبل در قالب یک طرح فرهنگی برنامه ای برای مواجه شدن با آن نداشته باشیم در آینده مشکلات زیادی با نسل جدید و جوانان پیدا خواهیم کرد.

توجه به پرورش خلاقیت در ساخت برنامه های فرهنگی:

نکته بسیار مهم در ارائه برنامه های فرهنگی مناسب خلاقیت است.درگذشته چنین می پنداشتند که خلاقیت یک ویژگی ذاتی می باشد که تنها برخی افراد از آن برخوردارند اما امروزه ثابت شده که این توانایی در نوع بشر عمومیت دارد.برای اینکه فرد بسیار خلاق باشد عواملی چون:مهارت یابی،آموزش پذیری،انعطاف پذیری،استقلال و آزادی عمل،نترسیدن از اشتباه و شکست و... در رشد و خلاقیت افراد موثر می باشند.فعالیت های فرهنگی و هنری نیز با ویژگی های خاص خود مانند:اعطای آزادی عمل و استقلال به مخاطبان در انتخاب موضوع مورد علاقه،وسعت موضوعات،نحوه ارزیابی،رقابت و نوع سیستم پاداش دهی و تفاوت هایی که بین این فعالیت ها و آموزش های رسمی وجود دارد،تا حدودی باعث تقویت زمینه رشد خلاقیت می شوند.

اجزای اصلی تدوین طرح های فرهنگی:

1-ضرورت اجرای طرح .  2-اهداف اجرای برنامه.   3-سیاست ها و اصول حاکم بر اجرای طرح.   4-تعیین برنامه ها و فعالیت ها.   5-مرحله بندی اجرای طرح.   6-زمانبندی طرح.   7-شیوه اجرای برنامه.   8-امکانات مورد نیاز.   9-منابع انسانی.   10-هزینه ها.   11-درآمدهای حاصل از اجرای طرح.   12-ذکر نام و مشخصات تهیه کنندگان و مجریان برنامه.

تولید نشریه:

نشریه به عنوان یک کالای فرهنگی محسوب میشود و مراحل تهیه آن به عنوان یک فعالیت فرهنگی عمودی مورد تجزیه و تحلیل قرار دارد.زیرا در این قسمت افرادی با تشکیل کارگروهی اقدام به تولید کالای فرهنگی میکنند.

مراحل و اقدامات پیش از راه اندازی نشریه:

1- دریافت مجوزهای لازم از سازمان های مربوطه.   2-تشکیل کمیته برنامه ریزی.   3-پیش طرح اهداف و سیاست ها.   4-تعیین اهداف و سیاستها.   5-سیاست ها و خط مشی ها.   6-انتخاب سردبیر.   7-تقسیم کار.   8-بودجه بندی و تهیه امکانات و تجهیزات مورد نیاز.

سوالات:

1-ساخت برنامه برای رویدادها و مناسبت های فرهنگی معطوف به آینده را توضیح دهید؟اینگونه برنامه ها برای مناسبت ها و رویدادهایی که امکان دارد در آینده با آن ها مواجه شویم طراحی می شود تا از قبل برنامه ای برای برخورد درست با موضوع و چالش های پیش روی ما که دغدغه دنیای امروز نیست و امکان دارد دیر یا زود به سراغمان بیاید داشته باشیم

2-عوامل موثر در رشد خلاقیت افراد را نام ببرید؟ مهارت یابی،آموزش پذیری،انعطاف پذیری،استقلال و آزادی عمل،نترسیدن از اشتباه و شکست.

3-فعالیت های فرهنگی و هنری چگونه باعث رشد خلاقیت و تفکر افراد میشوند؟اعطای آزادی عمل و استقلال به مخاطبان در انتخاب موضوع مورد علاقه،وسعت موضوعات،نحوه ارزیابی،رقابت و نوع سیستم پاداش دهی و تفاوت هایی که بین این فعالیت ها و آموزش های رسمی وجود دارد،تا حدودی باعث تقویت زمینه رشد خلاقیت می شوند.

4-اجزای اصلی تدوین طرح های فرهنگی را نام ببرید؟1-ضرورت اجرای طرح .  2-اهداف اجرای برنامه.   3-سیاست ها و اصول حاکم بر اجرای طرح.   4-تعیین برنامه ها و فعالیت ها.   5-مرحله بندی اجرای طرح.   6-زمانبندی طرح.   7-شیوه اجرای برنامه.   8-امکانات مورد نیاز.   9-منابع انسانی.   10-هزینه ها.   11-درآمدهای حاصل از اجرای طرح.   12-ذکر نام و مشخصات تهیه کنندگان و مجریان برنامه.

5-مراحل و اقدامات پیش از راه اندازی نشریه را نام ببرید؟1- دریافت مجوزهای لازم از سازمان های مربوطه.   2-تشکیل کمیته برنامه ریزی.   3-پیش طرح اهداف و سیاست ها.   4-تعیین اهداف و سیاستها.   5-سیاست ها و خط مشی ها.   6-انتخاب سردبیر.   7-تقسیم کار.   8-بودجه بندی و تهیه امکانات و تجهیزات مورد نیاز.

بسم الله الرحمن الرحیم 

فعالیت های فرهنگی (صنایع دستی )                                         

استاد ارجمند : جناب آقای مؤمنی   

تتنظیم کننده : ناهید پنیزه

از صفحه 141تا 148                                                              

       1-از مزیت های صنایع دستی چند مورد را نام ببرید .

 سهولت ایجاد اشتغال اعم از مستقیم یا غیر مستقیم

ارز آوری بالا وقابلیت صدور وفروش در بازارهای جهانی

عدم نیاز به تکنولوژی خاص وفن آری پیچیده

حفظ وحمایت از آداب ورسوم وفرهنگ ملی

برخورداری از بالاترین سهم در صادرات غیر نفتی

تاثیر گذاری مستقیم وموثر در توسعه صنعت گردشگری

2-چگونه می توان (( اقتصاد فرهنگی )) را درکشور ایجاد ودوام بخشید .

برای احیای صنایع دستی بابد با ایجاد یک رابطه دوستانه بین صنایع دستی وآحاد ملت ایجاد گردد ،      واز آنجایی که صنایع دستی ار تباط مستقیم با صنعت جهانگردی دارد وافزایش جهانگرد به توسعه صنایع دستی کمک موثری می کند ، می توان گفت که از طریق استقرار پایه های اقتصاد فرهنگی در کشور ایجاد ودوام می یابد .

      3   -ابعاد فرهنگی وهنری صنایع دستی را به طور مختصر توضیح دهید .

مجموعه هنرهای اصیل وبومی کشورمان که ریشه های عمیق واستوار در آداب ورسوم ، سنن وعادات واعتقادات ودر مجموع فرهنگ این مرز وبوم را دارد ، همواره تامین کننده بخشی از نیازهای روزمره بوده وبافرهنگ معنوی ارتباط تنگاتنگ دارد ویکی از مظاهر تمدن غنی ایران است . پس از ظهور اسلام هنرمندان ، هنرهای خودرا چنان تعالی بخشیدند که از طریق همین هنر تعالی یافته برای تبلیغ اسلام در سراسر دنیا بهره های لازم را بردند ویکی از کاربردهای اصلی هنر از طریق غیر مستقیم فرهنگی است که در ذات خود پرورانده وبرآن مسلط شد .

4         -از اثرات اقتصادی واجتماعی صنایع دستی چند مورد را نام ببرید .

1-بالابردن سطح اشتغال    2- ازدیاد در آمد سالانه    3- بالا بردن تولید ملی       4- توسعه صادرات

4-توسعه گردشگری ومبادلات فرهنگی      6- حفظ وتقویت هویت جهانی

5-مهم ترین هدف های شورای جهانی صنایع دستی را بیان نمایید .

تشویق ، کمک وراهنمایی صنعتگران دستی وبالا بردن سطح اطلاعات تخصصی وحرفه ای آن ها ، حفظ وتقویت صنایع دستی وتجلی آن به عنوان رکن عمده ای از حیات فرهنگی ملت ها ، ایجاد همبستگی میان صنعتگران دستی سراسر جهان     

تتنظیم کننده : ناهید پنیزه

     
فعالیتهای فرهنگی   استاد مومنی    
سوال از صفحه 123 الی 128      
سمیه منصوریان
 
1-    از نظر جین کلود بارتز، استفاده کنندگان کالاهای فرهنگی به چند گروه تقسیم می شود؟
به سه گروه :
·         استفاده کنندگان قطعی : این گروه در کلیه فعالیتهای فرهنگی در هرکجا که باشند شرکت می کنند
·         استفاده کنندگان بالقوه : این گره از فعالیتهای استفاده میکنند که از نظر مکان و قیمت برای آنها مناسب باشد
·         کسانی که از کالاها و خدمات فرهنگی استفاده نمی کنند ( طبقات پایین جامعه به ویژه طبقه کارگر)
 
2-    از نظر فرانسیس جین سن چرا افراد فرهنگ نیاموخته به زبان ما سخن نمی گویند؟
از نظر وی اگر افراد فرهنگ نیاموخته به زبان ما سخن نمی گویند از آن جهت نیست که از نظر ذهنی از ما کمتر رشد کرده اند بلکه به آن دلیل است که تجربیات آنها از زندگی با تجربیات ما تفاوت دارد. تجربیات آنها فرهنگی را برای آنها به وجود آورده که ما ارتباط مستقیم با آن نداشته ایم.
 
3-     در مورد مصرف کالاهای فرهنگی چه چیزی جوامع مختلف را تهدید میکند؟
بحث جهانی سازی و کالاهایی که برای این حکوزه تولید میشود . مانند سینمای هالیوود و بازی های رایانه ای .
 
4-     به چه صورت جامعه مصرف کالاهای فرهنگی شکل می گیرد؟
مصرف کالاهای فرهنگی مردم را ترغیب میکند که بیش از نیازهای زیستی خود مبادرت به مصرف کالاهای فرهنگی کنند تا از طریق فراید انباشت سرمایه تداوم پیدا کند و عملکرد نظام سرمایه داری جهانی تضمین شود. همه مردم جهان ، شمالی و جنوبی ، شرقی و غربی ، فقیر و غنی ، گرایش به مصرف کالاهای فرهنگی پیدا می کنند و جامعه مصرف کالاهای فرهنگی شکل می گیرد.
 
5-     مردم یک جامعه چگونه با پدیده های فرهنگی مواجه می شوند و چه مولفه هایی با آن در ارتباط است؟
مردم در بستر یک جامعه آن گونه با کالاها و پدیده های فرهنگی مواجه می شوند که نگرش اجتماعی شان ایجاب میکند و مولفه هایی بسیاری از قبیل جنس، سن ، پایگاه اجتماعی، میزان تحصیلات ، تعلق به گروه خاص داشتن ، دیدگاه های خاص سیاسی و ... در ارتباط با نگرش های فرهنگی اعضا یک جامعه در ارتباط است.
 

 نام استاد : جناب آقای مومنی

نام دانشجو : فرزانه امیری  

موضوع : خلاصه صفحات 48 تا56 کتاب فعالیتهای فرهنگی

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

درسابق نام وزارت آموزش وپرورش کنونی وزارت فرهنگ  بود یعنی اول لفظ اجوکیشن رافرهنگ ترجمه کرده بودند ، امابعد لفظ آموزش وپرورش رامناسبتر دانستند.البته اکنون باتغییراتی که عارض معنی فرهنگ شده ،   تعبیرآموزش وپرورش برفرهنگ برتری دارد ، به این شرط که آموزش وپرورش رادوامرجدا ازهم ندانند.‌

مزیت آموزش وپرورش برفرهنگ : معنی ومفهوم آموزش وپرورش روشن تراست وباروح عالم کنونی نیز مناسبت بیشتری دارد.درگذشته تربیت رامترادف با پرورش نمی دانستند ، یعنی درمفهوم پرورش ، قدرتی نهفته بود که درتربیت نبود.

آموزشهای رسمی وغیررسمی :

آموزشهای رسمی درسطح پائین تریعنی فضایی آماده شده برای کسب علم ودانش که دراین فضا معلم برطبق برنامه درسی خود درس میدهد ودانش آموزهم وظیفه اش یادگیری آنها است .

آموزش رسمی درسطح بالا ترآموزش رسمی برای آماده کردن نیروی انسانی درمحیط کار مطرح میشود.

وظایفی که برعهده آموزشهای رسمی دراین حوزه است عبارتند از:

1-تعیین نیازهای آموزشی

2-تعیین اهداف وسیاستهای آموزشی

3-تهیه کتابها ، مجلات ، مقالات وابزارووسایل سمعی وبصری که دردوره های آموزشی مورد استفاده قرارمیگیرند.

4-انتخاب مدرسان ، مربیان وسخنرانان مناسب وحائز شرایط برای ارائه مطالب

5-کنترل وهماهنگ کردن فعالیتهای مختلف آموزشی ونظارت برآنها

6-ارزیابی دوره های آموزشی

آموزشهای غیررسمیشکل متفاوتی از آموزشهای غیررسمی دارند.این آموزشها درهمه جا حضوردارند ، حتی درجایی که آموزشهای رسمی هستند ودقیقاً دردل آموزشهای رسمی شکل می گیرند وآثاروماندگاری آنها بیشتراز آموزشهای رسمی است.هرجاصحبت ازآموزش به میان می آید توجه به آموزش رسمی معطوف می شود، درحالی که بخش اعظم آموزشها از نوع غیررسمی است وبدون اینکه متوجه آنها باشیم ، طی یک فرایند بی سروصدا درمحیط کاروزندگی ما جریان دارند وشکل می گیرند. عمق آموزشهای غیررسمی مثل گسترش طیف ودامنه آنها بسیارزیاد است بطوری که اثرات مثبت ومنفی آموزشهایی که به طریق غیررسمی انجام میشوند بسیارطولانی مدت بوده وبرای سالیان دراز درذهنها باقی می ماند .بنابراین باید مراقب باشیم که باعملکرد منفی خود اثرات نامطلوبی رابه طورناخواسته به سایرین منتقل نکنیم . به عنوان مثال مدیریک سازمان خواه ویاناخواه به عنوان الگویی اثرگذاربرنیروی انسانی مورد توجه قرارداردورفتاراوالگویی تمام عیاربرای کارکنانش است . پس باید طوری عمل کند که درنهایت ، تعهد ووجدان کاری همران بانظم وانضباط فردی ، سازمانی واجتماعی را به کارکنان وهمکاران خود منتقل نماید.

تفاوت آموزش های رسمی وغیررسمی :

‌

جایگاه فرهنگ درآموزش :

خاصیت علم جهان وطن است . یعنی اینکه همه جا می تواند به وطن علم مبدل شود . آموختن علم نیز به شرایطی بستگی دارد . علم به همه جا میرود ،اماهرچه زمین مستعد تروآب مناستبر باشد ،پرورش می یابد. پس می توان گفت که این زمین مستعد وآب مناسب به منزله فرهنگ درهرجامعه ای است ، یعنی تاشرایط وفضای مناسب فرهنگی وجودنداشته باشد ، علم نمی تواند درآنجا پرورش پیدا کند پس دانش نیز به تنهایی نمی تواند زمینه رشد انسانها رافراهم کند از طریق فعالیتهای فرهنگی میتوانیم فضای فرهنگی مناسب رابرای پرورش دانشمندان آینده که دانش آموزان امروز هستند فراهم کنیم.مهارتها، فنون ، تحقیق ودانش درنظام زندگی بشری جای دارد. اماچیزی که رشته اتصال وارتباط اینها رانگه میدارد چیزی جز فرهنگ یک جامعه نیست زیرامیتواند اتصال وارتباط رامفهومی تروبنیادین ترکند.آموزش مهارتها ، فنون وعلوم رسمی بستگی به شرایط روحی وفرهنگی دارد .

فرق فرهنگ باآموزش وپرورش:

آموزش : یعنی آنچه میدانیم ومی خواهیم به افرادی که دردسترس داریم بیاموزیم . یعنی دانش خود راهمانقد که داریم وآنطور که دلمان میخواهد به دیگران منتقل کنیم .

پرورش :یعنی افرادی راکه دراختیارداریم ، آنطورکه می خواهیم ودوست داریم مطابق میل وسلیقه خود بپروریم وبارآوریم . کسی وجامعه ای دراین راه موفق است که توانسته باشد افراد جامعه خودرابه دلخواه خود پرورانده باشد.

فرهنگ : یعنی بیرون کشیدن تراوش های نووپدیده هایی که دردرون آدمی نهفته است . هرفردی باافراد دیگر متفاوت است ومجموعه تراوش های درونی ونوزایی های ذهنی واستعدادهای نهفته هرفرد بادیگران درتمام تاریخ تفاوت داشته وداردوسبب افزایش ، گوناگونی ، گستردگی ، پیشرفت ، شادابی وپویایی دانش هنرومعرفت شده است . پس فرهنگ یعنی آفرینش وهرآموزش وپرورشی رانمی توانیم باواژه فرهنگ هم معنی کنیم اگر به این درجه نائل شدیم آن هنگام است که میتوانیم خودرافرهنگی بدانیم وکاری که انجام میدهیم درحوزه فرهنگ بدانیم.

باآرزوی توفیق الهی                    

و سپاس فراوان از استاد گرامی                                      

نمونه سوالات:

باسمه تعالی

توسعه فرهنگی زمانی به واقعیت خواهد رسید که « مدیریت کیفیت جامع » حکم فرما باشد یعنی این تغییرات از بستر فرهنگی آغاز شود .

باسمه تعالی

فعالیت های فرهنگی

استاد: جناب آقای مومنی

آشنایی با اصول و ویژگی های ارتباطات فرهنگی

تالیف : فریبا حیدری

مقدمه :

با آغاز دوران جدید دانشمندان مختلف با عناوین مستشرقین و محققین فرهنگی، به سوی کشورهای جهان به راه افتادند. هدف آنها پیدا کردن دایره المعارف جامعی از خصوصیات فرهنگی کشورهای مختلف را پیدا کنند و با استفاده از شیوه های نوین، سطح پویایی خود را ارتقا دهند.

نقش فرهنگ در بین جوامع انسانی

فرهنگ مانند خون که در رگ ها جاری است و همانطور که خون از آسیب رسانی و پراکنده شدن اعضای خود مصون نگاه می دارد و فرهنگ هم به همین شکل شرایط حیات طبیعی جامعه را فراهم ساخته و امکان فعالیت را برای تمام قسمت ها و بخش ها فراهم می سازد.

فرهنگ یک نظام ریشه و پایه در کلیه مسائل آن نظام دارد. هر چند فعالیت های یک جامعه در مولفه های سیاسی، اقتصادی ، نظامی و اجتماعی متفاوت به نظر می رسند و حفظ نظام حکومتی یک کشور بستگی به نوع فعالیت ها در حوزه های فوق دارد، ولی نحوه فعالیت در اقتصاد و یا سیاستگذاری در بخش های دیگر، متاثر از فرهنگ آن نظام اجتماعی است.

در همین خصوص هر فرهنگی که در طول تاریخ توانسته زمینه ای مناسب برای انسجام جامعه خود فراهم سازد و حرکت آن را به سوی پیشرفت و تعالی سوق دهد از پویایی مناسبی برخوردار بوده و مداومت و بقای بیشتری داشته است.

نخستین برخورد با فرهنگ های دیگر

اروپاییان در سده شانزدهم به آمریکا سفر کردند و چون سرخپوستان آمریکا را دیدند که پرهایی به سر دارند آنها را موجودات وحسی تصور کردند که بیشتر به حیوانات شبیه اند تا انسانها و برعکس زمانی که اروپاییان به چین سفر کردند فرمانروای چین با آنها با حقارت نگریست و چینی ها آنها را "بربر" آدمهایی وحشی و بی تمدن دانستند و اجازه هیچگونه همکاری را با آنها ندادند و به آنها گفتند چینی ها هیچ علاقه ای به چیزهایی که اروپاییان ممکن است عرضه کنند ندارند و همه چیز به وفور در کشور خودشان هست.

شکاف بین شرق و غرب آنجنان بزرگ بود که هر یک غریب ترین باورها را درباره دیگری داشت. تا دو قرن پیش، هیچ کس "نگرش جامعی" را که ما امروزه درباره جهان محقق می پنداریم، نداشت.

فرهنگ بومی یا منطقه ای

فرهنگ : آگاهی مشترک بین انسانهاست همه فرهنگها گرایش دارند تا پیامشان را به همه دنیا فرهنگشان را نشان دهند این به معنای تهاجم فرهنگی نیست مثل لباس پوشیدن ، هنرهای دستی ، شعر و ادبیات همه دنیا دوست داشته باشند و به آن گرایش پیدا کنند.

پیام فرهنگ ایرانی اسلامی در بسیاری از نقاط جهان بدون اینکه کار خاصی صورت گرفته باشد، جذب شده است. این نشان ای از انتشار فرهنگی است. حال این انتشار فرهنگی ، می تواند مثبت و یا منفی باشد.

"فرهنگ به عبارتی قراردادهای نانوشته در بین افراد جامعه است"

فرهنگ از قراردادهای نانوشته و مشترک بین افراد جامعه بوجود می آید و ما از طریق زور و محدودیتها نمی توانیم آن را تحمیل کنیم، مانند وقت شناسی .

ما برای اینکه بتوانیم یک کشور پیشرفته و مجزا باشیم باید کنترل کیفیت جامع را در همه موارد داشته باشیم و از آن برای کیفیت بهتر محصولات استفاده کنیم .

شش عامل مهم که ارتباط تنگاتنگی با منطقه بودن توسعه منطقه ای فرهنگ دارند عبارتند از :

1-  باورهای مذهبی و دینی
2- آموزش
3- وسایل ارتباط جمعی
4- تکنولوژی
5- مشارکت مردمی
6- برنامه ریزی منطقه ای

سوال:

1- تعریف فرهنگ را بنویسید .

2- نقش فرهنگ هر جامعه در بین جوامع را به اختصار توضیح دهید.

3- شش عامل مهم که ارتباط تنگاتنگی با منطقه بودن توسعه منطقه ای فرهنگ دارند را دارا می باشد نام ببرید  .

فصل ششم: کالای فرهنگی و هنری ( صفحه 118 تا 123)

درس فعالیتهای فرهنگی 

 استاد: جناب آقای مومنی 

 دانشجو: ذوالقدر

تفاوت بین یک تولید کننده و یک آفریننده:

تولید کننده راه صحیح و اقتصادی‌ترین راه انجام یک کار را می‌داند و با کمترین تلاش به نتایج بیشتری دست می‌یابد.

اما یک آفریننده به این در و آن در می‌زند. او نمی‌داند راه صحیح انجام یک کار کدام است. این است که بارها و بارها به جستجو و تحقیق در مسیرهای مختلف ادامه می‌دهد و از این طریق غنی‌تر و پخته‌تر می‌شود. او کاری را انجام می‌دهد که هیچکس تابحال انجام نداده. پس در تولید کالاهای فرهنگی باید یک آفریننده بود نه یک تولید کننده.

محصول فرهنگی:

منظور از اصطلاح «محصول فرهنگی» معنای اخص آن نیست که به فیلم، کتاب و ... محدود شود، بلکه معنای اعم آن است که شامل تولید علوم و پرورش نیروی انسانی هم می‌گردد.

انواع گروههای آماج:

-         استفاده کنندگان یا مصرف کنندگان فرهنگی

-         تولید کنندگان فرهنگی

-         دولت و سازمانهای نیمه عمومی، انجمن‌ها و گروهها

ضوابط تعیین تفاوتهای رفتاری مصرف کنندگان در ارتباط با توسعه فرهنگی:

-     خصوصیات فردی: سن، جنس، شغل، تحصیلات، درآمد، میزان وقتی که صرف کار، فراغت و رفت و آمد می‌شود، فضای فرهنگی و شغل پدر و مادر، مشارکت در فعالیتهای سیاسی و اجتماعی، زندگی مذهبی، میزان مشارکت در فعالیتهای فرهنگی

-         خانواده و گروه: ساخت و ابعاد خانواده،‌ وضع مسکن،‌ تجهیزات از نظر وسایل فرهنگی مثل تلویزیون،‌رایانه و ...

-         محیط زیست: محل اقامت (شهر یا روستا)، تجهیزات موجود فرهنگی و امکانات دسترسی به آنها،‌ اقدامهای فرهنگی دولت.

-         ضوابط عمومی: فرهنگ ملی یا خودمختاری منطقه‌ای، فرهنگ‌پذیری، جدایی یا انسجام فرهنگ در بخشهای گوناگون زندگی.

انواع ویژگیهای کالاها و خدمات فرهنگی:

1-     کالاها و خدمات فرهنگی خصوصی:

در خصوص این کالاها،مجموعه‌ای از قیمتهای بازار حداقل بطور بالقوه وجود دارد و مالکیت این نوع کالاها و خدمات،‌ مشخص و معین است. مثلا یک کتاب و یا یک سی‌دی.

2-     کالاها و خدمات فرهنگی عمومی:

این کالاها و خدمات، مالک مشخص و معینی ندارند و هیچگونه قیمت مشهودی در مورد آنها وجود ندارد. مثلا یک شیء میراث فرهنگی.

3-    کالاها و خدمات فرهنگی ترکیبی:

این نوع کالاها و خدمات بطور همزمان از ویژگیهای کالاها و خدمات فرهنگی خصوصی و عمومی برخوردار هستند. بعنوان مثال یک تابلوی هنری برای مالک آن جنبة خصوصی و برای سایرین که از آن دیدن می‌نمایند، حالت عمومی دارد.

4-    کالاها و خدمات فرهنگی اعتقادی:

این نوع کالاها و خدمات را طبیعتاً‌ نمی‌توان وارد مقوله ارزش‌گذاری کرد. ارزش فرهنگی این کالها در برگیرندة ارزشهایی از قبیل زیبایی، اعتقادی، معنوی، اجتماعی،‌تاریخی، نمادین و اصالت است.

در علم اقتصاد کالاها و خدمات به سه بخش واسطه‌ای،‌ مصرفی و سرمایه‌گذاری تقسیم می‌شوند.

کالاهای فرهنگی به پنج دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

1-     هنری: شامل دوربین عکاسی، لوازم نقاشی، طراحی، مجسمه سازی و ...

2-     دستی: قالیبافی، گوبلن دوزی و ...

3-     تفریحی و سرگرمی: شطرنج، مِنچ، تخته نرد و ...

4-     مذهبی: جانماز، سجاده، عطر، مقنعه و ...

5-     ورزشی: توپ فوتبال، راکت تنیس، دوچرخه و ...

5 سوال مهم از این قسمت:

1- تفاوت بین یک تولید کننده و یک آفریننده را بنویسید.

2- منظور از اصطلاح «محصول فرهنگی» را بنویسید.

3- انواع ویژگیهای کالاها و خدمات فرهنگی را فقط نام ببرید (4 مورد) و یکی را به دلخواه تعریف کنید.

4- در علم اقتصاد کالاها و خدمات به چند بخش تقسیم می‌شوند؟

5- کالاهای فرهنگی به چند دسته تقسیم می‌شوند؟ نام ببرید و یکی را به دلخواه تعریف کنید.

به نام خدا

جزوه از صفحه: 162 الی 166

 نام استاد: استاد گرامی جناب آقای مومنی

رشته : کارشناسی مدیریت فرهنگی 

  نام دانشجو: فاطمه صیادی

انواع تجمعات فرهنگی:

1-        تجمعات فرهنگی برای برنامه سازی و تولید کالا ها و خدمات فرهنگی:

در این نوع از تجمعات فرهنگی گروهی از متخصصین حوزه فرهنگ برای ساختن کالاها و خدمات فرهنگی دور هم جمع می شوند. تجمعات فرهنگی برای ساختن یک فیلم ، مجله، ایده پردازی و طراحی یک برنامه و غنی سازی آن برای اجرا در مراکز فرهنگی کشور جز این دسته محسوب می شوند. مثل تجمع فرهنگی و تشکیل گروه برای طراحی و غنی سازی برنامه همایش زنان کشورهای اسلامی

2-        تجمعات فرهنگی برای استفاده از کالاها و خدمات فرهنگی:

در این نوع از تجمعات فرهنگی، گروهی از مخاطبان دور هم جمع می شوند تا از کالاها و خدمات فرهنگی ساخته شده در دسته اول استفاده کنند.مثل مخاطبانی که به سینما میروند، در نمایشگاه یا همایشی شرکت می کنند.

ساخت برنامه برای رویدادها و مناسبتهای فرهنگی از لحاظ زمانی:

در این قسمت به سه زمان گذشته و حال و آینده خواهیم پرداخت که عبارتند از :

ساخت برنامه برای رویدادها و مناسبت های فرهنگی معطوف به گذشته:

این برنامه ها برای بزرگداشت حوادث و رویدادهای تاریخی بر پا می شود و هدف از طراحی و اجرای آن ها پاسداری از هویت تاریخی و فرهنگی کشور است و همچنین انتقال این هویت ها به نسل آینده است .به عنوان مثال با ساختن یک فیلم سینمایی و انتخاب ماهرانه موضوع مخاطب را به تفکر در مورد دفاع مقدس دعوت می کند مانند فیلم لیلی با من است و یا فرزند خاک اشاره کرد.

ساخت برنامه برای رویدادها و مناسبت های فرهنگی معطوف به حال:

اینگونه برنامه ها برای مناسبت ها و چالش های جاری ساخته میشودو هدف از طراحی و اجرای آن پرداختن به موضوعات روز و تبیین ارتباط بین موضوعات روز با مسائل و رویدادهای گذشته و آینده است که می تواند مخاطبان خوبی داشته باشد.چون معمولا اذهان عمومی به مسائل و رویدادهای جاری بسیار حساس است و به دنبال نشست های فرهنگی و انجمن های مختلف چالش برانگیز و جذاب می روند زیرا در این نوع برنامه ها مخاطبان به دنبال کشف حقایق و پیدا کردن ارتباط بین رویدادهای گذشته و رویدادهایی که در آینده اتفاق خواهد افتاد می گردند و بی شک هر جا که سخن از پاسخگویی به سوالات ذهن آنها باشد حضوری فعال خواهند داشت. مثال فرهنگسرایی در تهران برای یک موضوع مثل ازدواج برنامه ای را طراحی می کند تا در خلال این برنامه فرصتی فراهم شود و به مسئله ازدواج از دید جوانان امروزی بپردازد و دلیل کاهش تمایل جوانان برای ازدواج را بررسی کند و در این رهگذر از آنچه پیشینیان گفته اند و در آینده امکان وقوع آن است صحبت به میان می آید تا ذهن جوانان امروزی با مقوله ازدواج درگیر شود و جایگاه خود را درجامعه نسبت به این مورد شناسایی کند و بتواند تصمیم درست را بگیرد.

ساخت برنامه برای رویدادها و مناسبت های فرهنگی معطوف به آینده:

اینگونه برنامه ها برای مناسبت ها و رویدادهایی که امکان دارد در آینده با آن ها مواجه شویم طراحی می شود تا از قبل برنامه ای برای برخورد درست با موضوع و چالش های پیش روی ما که دغه دغه دنیای امروز نیست اما امکان دارد دیر یا زود به سراغمان بیاید داشته باشیم. به عنوان مثال بحث ارتباطات و نزدیک شدن فرهنگ ها با یکدیگر و شکسته شدن مرزها مقوله ای است که اگر ما از قبل در قالب یک طرح فرهنگی، برنامه ای برای مواجه شدن با آن نداشته باشیم در آینده مشکلات زیادی با نسل جدید و جوانان پیدا خواهیم کرد.برای جلوگیری از چنین پیامدهایی ، سازمان ها و نهادهای فرهنگی سیاستگذار و مجری باید به دنبال راهکارهایی برای مقابله با این رویدادها از طریق برپایی برنامه های فرهنگی داشته باشند.

توجه به پرورش خلاقیت در ساخت برنامه های فرهنگی:

نکته بسیار مهم در ارائه برنامه فرهنگی مناسب خلاقیت است."توین بی" معتقد است ایجاد فرصت جهت پرورش خلاقیت برای هر جامعه به منزله مرگ و زندگی است. بدین سبب مدتهاست که اغلب جوامع برای شناسایی کودکان و نوجوانان خلاق و استفاده از شیوه ای آموزشی خلاق به برنامه ریزی جدی پرداخته اند. در گذشته بسیاری چنین می پنداشتند که خلاقیت یک ویژگی ذاتی است نه تنها برخی افراد از آن برخوردارند اما امروزه با توجه به نتایج اکثر تحقیقات علمی ثابت شده است که این توانایی در نوع بشر عمومیت دارد و همه در هنگام تولد درجات گوناگونی از این استعداد را دارند. درست است که افراد خلاق دارای میزان هوش بالایی بوده و از هوش بالاتر از متوسط برخوردار هستند اما برای این که فرد بسیار خلاق باشد نابغه بودن وی ضروری نیست زیرا عوامل دیگری چون مهارت یابی ، آموزش پذیری ، انعطاف پذیری ، استقلال و آزادی عمل، نترسیدن از اشتباه و شکست و ... در رشد خلاقیت افراد موثر است.فعالیت های فرهنگی و هنری نیز با ویژگی های خاص خود نظیر : اعطای آزادی عمل و استقلال به مخاطبان در انتخاب موضوع مورد علاقه ، وسعت موضوعات ، نحوه ارزیابی ، رقابت و نوع سیستم پاداش دهی و تفاوت هایی که بین این فعالیت ها با آموزش ها و فعالیت های رسمی وجود دارد تا حدودی باعث تقویت زمینه رشد خلاقیت و تفکر منسجم می شود.

سوالات از صفحه 162 الی 166             

1-        انواع تجمعات فرهنگی را نام ببرید و به اختصار توضیح دهید.

تجمعات فرهنگی برای برنامه سازی و تولید کالا ها و خدمات فرهنگی:در این نوع از تجمعات فرهنگی گروهی از متخصصین حوزه فرهنگ برای ساختن کالاها و خدمات فرهنگی دور هم جمع می شوند. تجمعات فرهنگی برای ساختن یک فیلم ، مجله، ایده پردازی و طراحی یک برنامه و غنی سازی آن برای اجرا در مراکز فرهنگی کشور جز این دسته محسوب می شوند. مثل تجمع فرهنگی و تشکیل گروه برای طراحی و غنی سازی برنامه همایش زنان کشورهای اسلامی

تجمعات فرهنگی برای استفاده از کالاها و خدمات فرهنگی:در این نوع از تجمعات فرهنگی، گروهی از مخاطبان دور هم جمع می شوند تا از کالاها و خدمات فرهنگی ساخته شده در دسته اول استفاده کنند.مثل مخاطبانی که به سینما میروند، در نمایشگاه یا همایشی شرکت می کنند.

2-       ساخت برنامه برای رویدادها و مناسبتهای فرهنگی از لحاظ زمانی به چند دسته تقسیم می شوند توضیح دهید.

ساخت برنامه برای رویدادها و مناسبت های فرهنگی معطوف به گذشته:این برنامه ها برای بزرگداشت حوادث و رویدادهای تاریخی بر پا می شود و هدف از طراحی و اجرای آن ها پاسداری از هویت تاریخی و فرهنگی کشور است و همچنین انتقال این هویت ها به نسل آینده است .به عنوان مثال با ساختن یک فیلم سینمایی و انتخاب ماهرانه موضوع مخاطب را به تفکر در مورد دفاع مقدس دعوت می کند .

ساخت برنامه برای رویدادها و مناسبت های فرهنگی معطوف به حال:اینگونه برنامه ها برای مناسبت ها و چالش های جاری ساخته میشودو هدف از طراحی و اجرای آن پرداختن به موضوعات روز و تبیین ارتباط بین موضوعات روز با مسائل و رویدادهای گذشته و آینده است که می تواند مخاطبان خوبی داشته باشد.چون معمولا اذهان عمومی به مسائل و رویدادهای جاری بسیار حساس است و به دنبال نشست های فرهنگی و انجمن های مختلف چالش برانگیز و جذاب می روند زیرا در این نوع برنامه ها مخاطبان به دنبال کشف حقایق و پیدا کردن ارتباط بین رویدادهای گذشته و رویدادهایی که در آینده اتفاق خواهد افتاد می گردند و بی شک هر جا که سخن از پاسخگویی به سوالات ذهن آنها باشد حضوری فعال خواهند داشت.

ساخت برنامه برای رویدادها و مناسبت های فرهنگی معطوف به آینده:اینگونه برنامه ها برای مناسبت ها و رویدادهایی که امکان دارد در آینده با آن ها مواجه شویم طراحی می شود تا از قبل برنامه ای برای برخورد درست با موضوع و چالش های پیش روی ما که دغه دغه دنیای امروز نیست اما امکان دارد دیر یا زود به سراغمان بیاید داشته باشیم.

3-        نکته مهم درباره ساخت برنامه های فرهنگی مناسب چه چیزی است و نظریه توین بی را توضیح دهید.

نکته بسیار مهم در ارائه برنامه فرهنگی مناسب خلاقیت است."توین بی" معتقد است ایجاد فرصت جهت پرورش خلاقیت برای هر جامعه به منزله مرگ و زندگی است. بدین سبب مدتهاست که اغلب جوامع برای شناسایی کودکان و نوجوانان خلاق و استفاده از شیوه ای آموزشی خلاق به برنامه ریزیجدی پرداخته اند.

4-       عواملی که در رشد خلاقیت افراد موثر است را نام ببرید.

مهارت یابی ، آموزش پذیری ، انعطاف پذیری ، استقلال و آزادی عمل، نترسیدن از اشتباه و شکست و ...

5-       ویژگی های خاص فعالیتهای فرهنگی و هنری که باعث تقویت زمینه رشد خلاقیت و تفکر می شود را نام ببرید.

اعطای آزادی عمل و استقلال به مخاطبان در انتخاب موضوع مورد علاقه ، وسعت موضوعات ، نحوه ارزیابی ، رقابت و نوع سیستم پاداش دهی و تفاوت هایی که بین این فعالیت ها با آموزش ها و فعالیت های رسمی وجود دارد تا حدودی باعث تقویت زمینه رشد خلاقیت و تفکر منسجم می شود.

 به نام خدا  

نام استاد:آقای مومنی   

نام دانشجو:معصومه حسنی

فعالیتهای فرهنگی وقدرت ملی

رشد وتعالی کشورها در عرصه های داخلی وخارجی حاکی از اقتدار وقدرت ملی بالای آن است    اقتدار یک حکومت در قبال تحولات داخلی وخارجی از کیفیت تعامل عوامل تشکیل دهنده قدرت ملی نشات میگیرد.

قدرت ملی معقوله ای است که از مولفه های اقتصادی اجتماعی نظامی وسیاسی برخاسته ولایه های ارزشی حاکم بر جامع را تشکیل می دهد.

یعنی:این فعالیتها در حوزه های مختلف میزان قدرت ملی را نشان می دهد.

بطوریکه شدت وضعف قدرت ملی بستگی به شدت وضعف این مولفه ها دارد.

بنابراین هر چه این مولفه ها از توانای وهماهنگی وهم افزایی بیشتری برخوردار باشند کشور از قدرت واقتدار ملی بیشتری برخوردار است.

جایگاه فرهنگ در بین مولفه ای قدرت ملی

ازآن جایی که نحوه فعالیت در اقتصاد ویا سیاست گذاری از ارزش های حاکم بر جامعه تاثیر می پذیرد وفرهنگ تضمین کننده مبانی ارزشی وفکری جوامع وجهت دهنده فعالیت های فرد واجتماع است

بنابراین مولفه های سیاسی اقتصادی نظامی واجتماعی وحتی فعالیتهای فرهنگی از این رفتارها فردی واجتماعی را شامل میشود چرا که این ارزشهای فرهنگی است که به سیاست ،اقتصاد، امور نظامی واجتماعی هویت بخشیده و جهت وحرکت آن را مشخص می کند.

وهمین عامل باعث شده شناخت ما نسبت به خصوصیات فرهنگی دیگر ملل وتلاش در پیش بینی واکنش های متفاوت آنها در مقابل حوادث/تحولات افزایش پیدا کند

مثل»سفر مارکوپلو به چین وخاطرات وی در طول سفر وآشنایی با فرهنگ وآداب ورسوم ملت های آسیایی

اقتصاد فرهنگ:

ابتدا باید زاویه دید خود را در نظریه پردازی در خصوص اقتصاد وفرهنگ تنظیم کنیم چرا که این موضوع مهم اقتصادوفرهنگ تلاش می کنند برهم تسلط پیدا کنند وعقایدخود را پی ببرند حتی بزرگترین نظریه پردازان در مورد اینکه اقتصاد برفرهنگ برتری دارد یا فرهنگ بر اقتصاد دچار سردرگمی وبلاتکلیفی شده اند

کارل مارکس نظریه پردازی که یکصد سال بشر تحت الشعاع ومتاثر از نظریه های اقتصادی خود کرده نشان خوبی بر این بلاتکلیفی است

وی معتقد است :"شرایط اقتصادی بر ادب واندیشه عشق وبطور کلی فرهنگ مقدم است "

وسقراط نیز هزاران سال قبل اینگونه بیان می کند "چه کسی گفته اخلاق از پول متاثر نیست در هرجامعه ای که ثروت رود سخاوت را نیز با خود برده"

مارکس معتقدبود:که زیر ساخت های اقتصادی موتور محرک جامع وتاریخ است واقتصاد عامل توانمندی که فرهنگ راتحت تاثیر قرار می دهد   واز سوی دیگر معتقد است.آگاهی عمومی وخودآگاهی مردم اصلی ترین عامل هر تغییر است وبا این سخن خود فرهنگ را براقتصاد مقدم می داند

وی می گویدتا فقر شناخته وفهمیده نشود حرکت نخواهد کرد لذا این آگاهی نسبت به شرایط اقتصادی باعث تحرک عمومی بر تغییر شرایط می شودنه خود شرایط اقتصادی

در حوزه فرهنگ :دستیابی به وحدت شناخت در نگاه ملی مستلزم هماهنگی 4نهاد می باشد

1-نهاد دولت وحاکمیت (نهاد سیاست گذاری)

2-نهاد اقتصاد(نهادهای اجرایی فرهنگ)

3-نهادفرهنگ(نهاد اجرایی فرهنگ)

4-نهاد مخاطبان(نیازمندان فرهنگ)

وتا زمانی که این چهار نهاد با هم بر سر اقتصاد وفرهنگ با هم هماهنگ نشوند هر چند اگر بتوانند موارد محدود سروسامان بگیرند ولی باز هرگز نهادینه نمی شوند

در جهان امروز فرهنگ اهمیت بسیاری پیدا کرده وبه سلاحی سیاسی با کارایی زیاد تبدیل شده ومتوسل شدن به موضوعات مربوط به حقوق فرهنگی بیشتر از دعاوی مربوط به دعاوی اراضی واقتصاد تحریک کننده احساسات عمومی است وبسیاری از موضاعات ومشکلات عصر امروز ماهیتی فرهنگی دارد وریشه بسیاری ازمنازعات در سطح ملی وفراملی در فرهنگ است.اکنون در جوامع مدرن وپیشرفته امروز فعالیت فرهنگی بعنوان وسیله ای برای امرار معاش جایگزین فعالیتهای مثل کشاورزی شده که بعنوان فعالیت های دارای ارزش اقتصادی شناخته شده به عقیده گوردن:فعالیت های فرهنگی ارمغان دیگر در جوامع دارند که عمده آنهاافزایش همبستگی اجتماعی_ایجاد ساختار شغلی _شایسته سالاری مبتنی بر اندیشه نه مقام وموقعیت_ایجاد امنیت بر رعایت حقوق همگان_تساهل_کرامت

توجه به فرهنگ نباید مارا از توجه به زمینه ای اقتصادی و اجتماعی وسیاسی وغیره غافل کند وبه یکجانبه نگری به نفع فرهنگ سوق دهد

پس نتیجه میگیرم: فرهنگ واقتصاد بر هم تاثیر دو سویه دارند

رابطه تکنولوژی وفرهنگ

تکنولوژی نقش قاطعی در جهان ایفا کرده جاده های رم باستان ایالت های امپراتوری رابهم وصل کرده بمب اتم باعث پایان یافتن سریع جنگ در اقیانوس آرام شد ودر غیر اینصورت جنگ سالها به دراز می کشید وسبب ویرانی وتلفات بیشتر میشدترکیب کامپیوتر وارتباطات دور ساختارامورمالی بین الملی را متحول کرده وباعث پژمردگی حاکمیت ملی خواهد شد هزینه های کمرشکن تسهیلات جدید یکی از عواملی بود. که ورشکستگی اقتصادی  اتحاد جماهیر شوری تسریع کرد موجب فرو پاشی کمونیسم وپایان گرفتن ساختار جهانی بعد 1945شد انقلاب صنعتی نابرابری جهانی را افزایش داد واختلاف در سطح ملی ومنطقه ای وسطح زندگی رابوجود آورد.

اکنون تاروپود حقیقی جامعه اندیشه ها وارزشها وزبانیست که این هارا سامان میدهد بطور کلی بازتاب دهنده تحولات تکنولوژی مطبوعات وکتابها به طرز بنیادینی جریان تمدن اروپایی را دگرگون ساخت وآنرا به شدت به نوعی جهانبینی غیر کلیسایی هدایت کرده اند

وبه اجمال میتوان گفت تکنو لوژی یک شیوه زندگی را منسوخ وشیوه دیگری را جایگیزین آن می کند

براین اساس می توان به این نتیجه رسید که تگنولوژی دارای نفوذی پویا ونیروی فراملیتی است که فرهنگ را تابع خود میکند می توان گفت تکنولوژی محمول وفرهنگ حامل است

نمونه سوالات

1-قدرت ملی چیست؟وچه چیزی باعث اقتدار یک کشورها میشود؟

قدرت ملی معقوله ای است که از مولفه های اقتصادی اجتماعی نظامی وسیاسی برخاسته ولایه های ارزشی حاکم بر جامع را تشکیل می دهد. بطوریکه شدت وضعف قدرت ملی بستگی به شدت وضعف این مولفه ها دارد. بنابراین هر چه این مولفه ها از توانای وهماهنگی وهم افزایی بیشتری برخوردار باشند کشور از قدرت واقتدار ملی بیشتری برخوردار است.

2-چهارنهادی که در حوزه فرهنگ نهادینه شدن آنهاباعت ایجادهماهنگی میشودرانام ببرید؟

1-نهاد دولت وحاکمیت (نهاد سیاست گذاری) 2-نهاد اقتصاد(نهادهای اجرایی فرهنگ) 3-نهادفرهنگ(نهاد اجرایی فرهنگ) 4-نهاد مخاطبان(نیازمندان فرهنگ)

3-اقتصاد برفرهنگ برتری دارد یا فرهنگ بر اقتصاد؟

باتوجه به اینکه مناسبات وفراگردهای فرهنگی درون یک زیست محیط اقتصادی وجود دارد فرهنگ واقتصاد برهم تاثیر دو سویه ومتقابل دارند

4-نظریه سقراط را در مورد رابطه اقتصاد وفرهنگ بگویید؟

سقراط نیز هزاران سال قبل اینگونه بیان می کند "چه کسی گفته اخلاق از پول متاثر نیست در هرجامعه ای که ثروت رود سخاوت را نیز با خود برده"

5-به عقیده گوردن فعالیت فرهنگی چه ارمغانی برای جوامع دارند؟

به عقیده گوردن:فعالیت های فرهنگی ارمغان دیگر در جوامع دارند که عمده آنهاافزایش همبستگی اجتماعی_ایجاد ساختار شغلی _شایسته سالاری مبتنی بر اندیشه نه مقام وموقعیت_ایجاد امنیت بر رعایت حقوق همگان_تساهل_کرامت

ص 149 الی 159  

 نجمه خلجی

اثرات جانبی صنایع دستی :

معمولا " هریک از فعالیت های اقتصادی علاوه برآثار و نتایجی که بطور مستقیم به دست مسدهند داری یک سلسله اثرات تبعی و جانبی نیز هستند. آثار مورد اشاره به علت اختلاطی که با سایر فعالیت هاو بخش های اقتصادی پیدا میکنند معمولا" مرئی نیستند. به طور مثال اگر قالیبافی را در نظر بگیریم گسترش آن نه تنها باعث ایجاد اشتغال و درآمد برای بافندگان می شود ، بلکه برای پشم شویان ، ریسندگان ، رنگرزان ، چله کشی ها ، پرداخت کنندگان قالی و ... نیز کار و درآمد می نماید . افزایش مصرف پشم ناشی از قالیبافی اثر محسوس و مستقیمی بر دامپروری میگذاردو توسعه دامپروی ، افزایش گوشت ، لبنیات ، پوست و ... را به دنبال خواهد داشت و در نتیجه صنایع دباغی ، رنگرزی پوست ، پوستین دوزی و ... دچار تحول و رونق بیشتری می شود .

طبقه بندی صنایع دستی :  

این طبقه بندی به صورت های مختلف ازجمله بر اساس مواد اولیه مصرفی یا شیوه و روش ساخت آن میتواند صورت پذیرد.

طبقه بندی انجام شده توسط کارشناسان سازمان صنایع دستی ایران که به طور عمده بر مبنای روش و تکنیک ساخت این گونه محصولات به عمل آمده است ، بشرح ذیل می باشد:

1-      بافته های داری : محصولاتی که به کمک دارهای افقی یا عمودی مستقر در زمین در زمان تولید می شود . مانند گلیم و قالی و ...

2-      دست بافی ( نساجی سنتی ) : فرآورده هایی که به کمک دستگاه های ساده و سنتی بافندگی تولید می شود . نظیر جاجیم دوزی ، ترمه ، شال و ...

3-      بافتنی: مصنوعاتی که به کمک میل ، قلاب و نظایر آن و با الیاف طبیعی تولید می شود . نظیر دستکش ، جوراب ، کلاه ، شال و ...

4-      روکاری ( رودوزی ) : مصنوعاتی که از دوختن نگاره های سنتی بر روی پارچه های بدون نقش و یا کشیدن قسمتی از نخ های تار و پود بوجود میآید . مانند ملیله دوزی و گلابتون دوزی و ...

5-      چاپ های سنتی : کلیه پارچه هایی که به وسیله قلم مو ، مهر و نظایر آن رنگ آمیزی می شود و رنگ می پذیرد . مانند چاپ قلم کار ، چاپ کلافه ای و ...

6-      نمد مالی ، انواع مصنوعاتی که بر اثر درگیری و متراکم کردن پشم و کرک در شرایط فنی مناسب از طریق ورز دادن تهیه می شود . مانند کلاه نمدی ، پالتوی نمدی و ...

7-      سفالگری و سرامیک سازی : محصولاتی که با استفاده از گل رس و گل حاصل از سنگ کوارتز و خاک کائولن به کمک دست و چرخ سفالگری ساخته و در کوره پخته می شود .

8-      شیشه گری : محصولاتی که از طریق شکل دادن مواد معدنی ذوب شده در کوره نظیر سیلیس ، خرده شیشه و یا ترکیبی از این دو با استفاده از روش دمیدن توسط لوله و با بکارگیری ابزار دستی حاصل می شود .

9-      تولید فرآورده های پوست و چرم : محصولاتی که با استفاده از پوست و چرم دباغی شده به شیوه سنتی تهیه می شود . نظیر کلاه پوستی ، پوستین و ...

10- ساخت محصولات فلزی و آلیاژها : فرآورده هایی که به شیوه سنتی و با استفاده از ابزار دستی و انواع فلزات و انواع آلیاژها تولید می شود . مانند چاقو، قندشکن و ...

11- قلمزنی ، مشبک کاری ، حکاکی روی فلزات و آلیاژها : صنعتی که طی آن نگاره ها و نقوش سنتی با استفاده از قلم ، چکش و سایر ابزار دستی بر روی اشیا ساخته شده از فلز یا آلیاژ شکل میگیرد.

12- سنگ تراشی و حکاکی روی سنگ و معرق سنگ : مصنوعاتی که مواد اولیه اصلی آنرا انواع سنگ ها نظیر فیروزه ، مرمر ، یشم و ... تشکیل میدهد و با کمک ابزار تراشیده یا حکاکی می شوند.

13- خراطی چوب : شیوه ای از تولید محصولات چوبی است که طی آن و توسط ابزار و وسایل مختلف و به طور عمده به وسیله خراطی اشیا ساخته و پرداخته می شود .

14- ریزه کاری و نازک کاری چوب : روشی از ساخت فرآورده های چوبی که به کمک وسایل نجاری نظیر اره ، رنده ، سوهان و مغار قطعات کوچک چوبی آماده شده ، به صورت روکش بر روی بدنه چوب چسبانده شده و تحت فشار شکل گرفته است .

15- منبت کاری ، کنده کاری و مشبک کاری چوب : شیوه ای از تولید محصولات چوبی است که با استفاده از قلم ، چکش ، مغار و سایر ابزار نجاری بر روی چوب مرغوب شکل می پذیرد.

16- حصیر بافی : بافت رشته های حاصله از الیاف سلولزی به کمک دست و ابزار ساده دستی است .

17- خاتم سازی : روشی از تولید فرآورده های چوبی ، با استفاده از روکش حاصل از به هم چسباندن قطعات کوچک فلزات ، استخوان و انواع چوب در اشکال و طرحهای سنتی .

18- معرق کاری : ترسیم نگاره ها و نقش های سنتی بر روی زمینه چوبی یا سرامیک به وسیله قطعات آماده شده چوبی ، سرامیک ، فلزی ، صدفی و سنگی را معرق کاری میگویند.

19- کاشی گری : طی آن انواع کاشی ها با استفاده از نگاره ها و نقش های سنتی برای استفاده از ابنیه های مذهبی و تاریخی از طریق قالب گیری گل رس ، پختن در کوره ، لعاب زنی ، نقاشی و پخت مجدد در کوره ساخته و پرداخته می شود .

20- ملیله کاری : ساخت اشیا مختلف نظیر سرویس چایخوری ، تنگ و همچنین برخی از زینت آلات .

21- مینا کاری : ساخت بدنه فلزی ، لعاب کاری ، پخت ، نقاشی و پخت مجدد اشیا در کوره .

22- ساخت اشیا مستظرفه و هنری : ساخت اشیا و وسائل شریفه ای که هنر بیش از فن دخالت دارد . مانند نگارگری ، نقاشی روی صدف و چرم و ...

23- ساخت زینت آلات : ساخت و تولید انواع زینت آلات .

24- ساخت سایر فرآورده های دستی : نظیر فیروزه نشانی ( فیروزه کوبی ) ، طلا کوبی روی فولاد ، انواع عروسک های محلی ، تخت کشی گیوه (آجیده و لته ای ) و ماسم ، کایت و چترهای تزئینی است .

صنایع دستی و تحولات فن آوری :

   هرچند که ثبات تکنیک و اتکا فوق العاده به نیروی بدنی صنعتگران ، از مهمترین خصوصیات صنایع دستی و روستایی است ، با این حال ابزارها و روش هاژی تولید در مدت طولانی ثابت نبوده و تا حدود زیادی از تحولات فنی و صنعتی پیروی میکند . البته تحول و دگرگونی در ابزارها و شیوه های تولید ، بسیاری از محصولات را به تدریج از محدوده صنایع دستی خارج کرده به نحوی که امروزه ادامه تولید و مصرف آن ها فقط به شکل فرآورده های صنعتی امکان پذیر است ولی در عین حال نمی توان منکر این واقعیت شد که استفاده از ابزار جدید و مواد مرغوب به عنوان دستاورد پیشرفت های صنعتی ، کمک شایانی به شکوفایی رشته های موجود صنایع دستی نکرده و حتی به دوام و بقا آن نیز یاری رسانده است .

-           فوائد استفاده از فن آوری ( ابزار ها و وسایل ماشینی ) در رشته های صنعتی :

1-     از بین بردن بیگاری ، فعالیت های سخت بدنی و کارهای غیر متخصص

2-     افزایش میزان تولید

3-     تقلیل برخی از هزینه های تولید و در نهایت کاهش قیمت تمام شده محصول تولیدی

4-     ایجاد استانداردهای لازم

صنایع دستی و کاربرد مواد کمکی مصنوعی :

 موضوع مهم قابل بحث کاربرد مواد او.لیه و یا مواد کمکی مصنوعی و جدید برای ساخت و تولید محصولات صنایع دستی است که دو نظریه در این مورد وجود دارد :

1-      عده ای معتقدند که مواد اولیه مصرفی در صنایع دستی باید به طور کلی از مواد اولیه طبیعی ( نباتی ، حیوانی و معدنی ) باشد و کاربرد مواد سنتتیک مغایر با ماهیت صنایع دستی است .

2-      برخی دیگر از کارشناسان بر این عقیده هستند که به علت محدودیت مواد اولیه طبیعی و افزایش شدید بهای آن در سالهای اخیر ، استفاده از مواد مذکور در هر شرایطی امکان پذیر نیست و مقید کردن صنعتگران دستی به کاربرد چنین موادی موچب بالا رفتن نامعقول قیمت تمام شده تولیدات و عدم امکان فروش و در نهایت توقف تولید خواهد شد.

بطور مثال : استفاده از ابریشم مصنوعی ( ویسکوز ) به جای ابریشم طبیعی ، یا استفاده از ماده ای به نام " ماگالیت " به جای استخوان شتر. می توان نتیجه گرفت بر خلاف تصور رایج ، تحولات صنعتی حاصل از دستیابی به فن آوری پیشرفته دارای آثار مثبتی بر روی صنایع دستی بوده است .

اهمیت اقتصادی ، اجتماعی – فرهنگی صنایع دستی و جایگاه آن در برنامه های توسعه :

صنایع دستی اثرات قابل ملاحظه ای در برطرف کردن و یا تخفیف و تعدیل مسائل اجتماعی و توسعه اقتصادی دارد. امروزه تلاش برای ازدیاد درآمد سرانه به صورت رقابتی پایان ناپذیر در آمده است . طبعا" هر گونه افزایش در میزان تولید و فروش فرآورده های دستی اثر مستقیمی در ازدیاد تولید ناخالص ملی و به تبع آن درآمد سرانه ملی دارد.

صنایع دستی تبلور عینی فرهنگ و از جمله مظاهر هنری آن ، از نوع هنر کاربردی و مردمی به حساب می آید و از آنجاکه هر فرآورده دستی بازگوکننده خصوصیات تاریخی – اجتماعی و فرهنگی کشور محل تولید خود است ، می تواند عامل مهمی در شناساندن فرهنگ و تمدن محسوب شود و هم آنکه موجبات جلب و جذب توریست و جهانگردان خارجی را فراهم کند.

تکیه بر اقتصاد غیر نفتی می تواند پشتوانه خوبی برای کشورمان به حساب آید ، علاوه بر اینکه در این رهگذر می توانیم از صنایع دستی به عنوان مظروفی برای انتقال فرهنگ ایرانی به جهانیان استفاده های لازم را ببریم و فرهنگ خود را با ظرافت های ارزنده ایرانی و اسلامی به جامعه جهانی صادر کنیم .

                                                                                                         پایان

سولات :

1-     طبقه بندی صنایع دستی را با ذکر مثال به اختصار بگویید . ( 5مورد )

2-     فوائد استفاده از فن آوری ( ابزار ها و وسایل ماشینی ) در رشته های صنایع دستی را برشمارید .

3-     کابرد مواد کمکی مصنوعی در صنایع دستی را بگویید .

4-     اهمیت اقتصادی ، اجتماعی – فرهنگی صنایع دستی و جایگاه آن در برنامه توسعه را بیان کنید .