نمونه سوالات به همراه جواب درس صنایع فرهنگی استاد مومنی (قسمت اول)
1- صنایع فرهنگی را تعریف کنید و اهمیت آن را توضیح دهید
2- نقش صنایع فرهنگی در کشورهای در حال توسعه را توضیح دهید
3- صنایع فرهنگی چه تاثیری بر رشد منطقه ای و احیای شهرها دارد؟
4- نقش هنرمندان در صنایع فرهنگی را توضیح دهید
5- نقش زنان در صنایع فرهنگی را شرح دهید
6- نقش بخش خصوصی و دولتی در صنایع فرهنگی را توضیح دهید
7- منظور از دولت تکنولوژی و صنایع فرهنگی چیست؟
8- هنرهای خلاق به مثابه صنعت را توضیح دهید
9- قومیت و تعدد فرهنگی و اثرات آن بر صنایع فرهنگی را شرح دهید
10- منظور از این جمله چیست؟ " صنایع فرهنگی چالشی بر سر راه آینده صنایع فرهنگ"
11- رابطه صنایع فرهنگی و اقتصاد فرهنگ را توضیح دهید
با تشکر از خانم ها حریرچیان و جوادی، پاسخ سوال های اول تا هفتم در
1- صنایع فرهنگی را تعریف کنید و اهمیت آن را توضیح دهید
صنایع فرهنگی گونه‌ای از صنعت است که به خلق ایده، تولید و توزیع محصولات و خدماتی میپردازد که ماهیت فرهنگی دارند و مخاطب آنها جنبهها و ابعاد فرهنگی فرد و جامعه است. از آن‌جایی که تولید محصولات و خدمات فرهنگی بر خلاقیت، مهارت، دانش و استعداد تولیدکنندگان آن استوار است، صنایع فرهنگی را صنایع خلاق نیز می‌نامند.
اهمیت صنایع فرهنگی
امروزه فرهنگ به پدیده‌ای فراگیر و در اختیار توده‌های مردم تبدیل شده است و محصولاتِ فرهنگی در سطح وسیعی وارد زندگی مردم شده است. در جهان امروز رمز ماندگاری و گسترش هر پیام فرهنگی در تبدیل شدن آن به یک محصول با تولید انبوه است. در این حالت است که فرهنگ به طور ملموسی وارد زندگی روزمره جمع کثیری از مردم شده و با زندگی آن ها تلفیق گردیده و ماندگار می‌شود.
اگر تمدن ها و فرهنگ ها سعی در تأثیرگذاری بر روی مردم دارند و می‌خواهند فرهنگ خود را در اقصی نقاط جهان عرضه کنند، باید بخش مهمی از مدیریت فرهنگی را به صنایع فرهنگی اختصاص دهند. همچنین ایجاد زمینه های اقتصادی و خودگردانی در موسسات فرهنگی که همواره به عنوان مراکزی برای هزینه بودجه به آن ها نگاه می‌شده است نیز از طریق صنایع فرهنگی قابل تحقق است.
2- نقش صنایع فرهنگی در کشورهای در حال توسعه را توضیح دهید
این صنعت از لحاظ تاریخی، قدمتی طولانی دارد اما بعد از جنگ جهانی دوم به این سو شاهد رشد فزاینده صنعت فرهنگ در پدیده‌هایی نظیر تلویزیون، دانش کامپیوتر و... هستیم. و نیروی این صنایع و ابعاد جهانی آن به گونه‌ای فزاینده محسوس است و برآینده فرهنگ در سراسر جهان اثر می‌گذارد. در کشورهای در حال توسعه نیز، موضوع توسعه در ابعاد گوناگون، مورد توجه متفکران و اندیشمندان علوم اجتماعی قرار گرفت. در ابتدا تصور آنها این بود که وجود سرمایه و فناوری جدید برای توسعه کشورها کافی باشد. دلیل این رویکرد آن بود که توسعه صرفا معادل رشد اقتصادی قلمداد می‌شد. بدین منظور برنامه‌هایی در سطح جهان اجرا شد. که هدف آنها کمک به توسعه و پیشرفت کشورهای جهان سوم بود. طولی نکشید که برنامه ریزان غربی متوجه اشتباه خود در توسعه و رشد شدند و بحث بازسازی را مطرح کردند. به دنبال انتشار کتاب (رشد اقتصادی نو) اثر کوزتس در سال 1966، اقتصاد توسعه در مسیر دیگری قرار گرفت. ایشان در اثر خود متذکر شده بود که رشد اقتصادی، فقط زمانی امکان پذیر است که همراه بادگرگونی مداوم در ساخت اجتماعی یک ملت باشد. بدین سان، نهادها و ارزش‌های متناسب اجتماعی نیز برای تولید ضرورت دارند و باید آنها را در کنار کار، سرمایه‌و فناوری، جزیی از داده‌های فراگرد تولید به حساب آورند. این امر باعث شد که نظریه پردازان توسعه، ساخت سیاسی- اجتماعی و ارزش‌های فرهنگی نیز در کنار رشد اقتصادی منظور کنند. سیاست‌های سنتی فرهنگی و حتی در سطح وسیع‌تر انواع سیاست‌های آموزشی، تا حدودی موجب سهولت دستیابی به محصولات فکری و ارزش‌های فرهنگی شده است و بیش از هر چیز پیشرفت در شیوه‌های ارتباطات، دامنه پیام‌های فرهنگی را که در دسترس بشر قرار می‌گیرند به میزان غیر قابل تصوری، گسترش داده است. این پیشرفت‌ها منجر به کاهش شدید هزینه‌ها در مقیاس با استانداردهای تولید غیر صنعتی گشته و باعث فراوانی محصولات فرهنگی شده است. هر جایی که شرایط مساعد اقتصادی و سیاسی موجود باشد، صنایع فرهنگی می‌توانند موجب تغییر شکل استفاده از حرفه‌های هنری و خلاقیت به طور اعم گردند.
3- صنایع فرهنگی چه تاثیری بر رشد منطقه ای و احیای شهرها دارد؟
در عصرتکنولوژی، ما شاهد ظهور شهرهای بزرگ با کار ویژه‌های تخصص هستیم یکی از این کار ویژه‌ها ظهور شهرهای فرهنگی بر اساس رشد صنایع فرهنگی است. خصیصه دارابودن صنایع فرهنگی در این شهرها مهم و کلیدی است گرچه در مورد زیر مجموعه‌های آن اتفاق نظری وجود ندارد اما با بررسی آزاد در کشورهای مختلف می‌بینیم به طور میانگین 18 زیرمجموعه را شامل می‌شود که صنعت گردشگری یکی از آنهاست. صنایع سینما، رسانه، (مد یا سیتی) بازیه رایانه‌ای، میراث تاریخی و صنایع دستی از نمونه‌های دیگر هستند. در دنیای امروز شهرهایی در حال شکل‌گیری‌اند که به آنها شهرهای فرهنگی گفته می‌شود. منظور این است که شهرها در دنیای امروز نشان پیدا می‌کنند و تخصصی می‌شوند. شهرها از این وضعیت که هم سیاسی باشند و هم اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... در حال خروج هستند. الان در جهان علاوه بر شهرهای فرهنگی، شهرهای مالی و اقتصادی هم وجود دارند مثل دبی یا شهرهایی مثل ژنو و واشنگتن که شهرهای سیاسی و دیپلماتیک محسوب می‌شوند. کشوری مثل ژاپن هم برنامه‌ریزی‌های جدی در این حوزه انجام داده است. حتی در آفریقا کشور آفریقای جنوبی که جزء کشورهای پیشرفته این قاره محسوب می‌شود یک استراتژی جدی، یک‌دست و مطالعه شده در حوزه فرهنگی دارد. آنها دریافته‌اند که صنایع فرهنگی چقدر می‌تواند به توسعه و پیشرفت این کشور کمک کند.
4- نقش هنرمندان در صنایع فرهنگی را توضیح دهید
جایگاه هنرمندان در پیشرفت و توسعه یکی از عوامل عدم ایفاء نقش هنرمندان در مسیر بستر سازی مناسب پیشرفت و توسعه‌ی کشور، این نگاه نادرستی است که در جامعه‌ی ما وجود دارد که اوقات فراغت را وقت تلف شده می‌بینیم و جایگاه هنرمندان را در حد پر کردن بهتراین اوقات فراغت خلاصه می‌کنیم که البته خود هنرمندان نیز در شکل‌گیری آن نقش داشته‌اند برا ی آن که این معضل فرهنگی حل شود علاوه بر اصلاح نگاه مدیران و مردم به نقش هنرمندان، نیاز اصلاح بینش خود هنرمندان نسبت به جایگاهشان در فرآیند پیشرفت و توسعه‌ی کشور هستیم. برای اصلاح این بینش باید رابطه‌ی هنر با فرهنگ، هنر و فرهنگ با پیشرفت و توسعه و هم چنین با اهداف و آرمان‌های هر جامعه روشن شود. بدیهی است اگر هنرمندی بخواهد نقشی آگاهانه و عالمانه در پیشرفت کشور خود و احیا و تقویت آرمان‌های جامعه داشته باشد، باید به نحوی متقضی مطالعات هدفمندی در جهت شناخت این روابط داشته باشد.
5- نقش زنان در صنایع فرهنگی را شرح دهید
با توجه به دیدگاه فرهنگى نسبت به نقش زن در جامعه می توان صنایع فرهنگی و محصولات آن را حلقه ارتباطى دیگرى دانست که زنان را در قید و بند رابطه ویژه خود با ساختارهاى اجتماعى اقتصادى قرار مى دهد. در اکثرفرهنگها زن را بعنوان کسی که در منزل باشد و به خانه و زندگی عشق بورزد معنا کرده اند و رسانه ها بیشتر نقش زن و تاثیرگذاری آن را در جریا نهای اقتصادی- سیاسی- فرهنگی و... نشان نداد هاند و او را بعنوان ..... از زندگی معرفی می نمایند و این انقلاب در زنان روستایی نسبت به زنان شهری بیشتر مشاهده می گردد.
نقش زنان در حفظ، احیا، ترویج و توسعه صنایع دستی کشور بسیار جدی و با اهمیت است. زنان در همه شهرها و روستاها نقش عمده ای در تولید محصولات صنایع دستی دارند و این نقش در حفظ هویت ملی، حفظ اصالت ها، صنایع دستی بومی و هنرهای سنتی کشور بسیار مهم است. زیرا آنها به علت اهتمام در حفظ فرهنگ، اعتقادات و باورهای ملی و دینی بیش از دیگران در این حوزه تلاش می کنند. زنان در فعالیت های صنایع دستی مشارکت چشمگیری دارند اما هنوز جایگاه و نقش ویژه آنها در توسعه صنایع دستی شناخته شده نیست.
صنایع دستی بخشی از هنر و صنعت ملت هاست که به علت برخورداری از ارزش های فرهنگی و هنری و ذوق و اندیشه در تولید، علاوه بر جنبه های مصرفی دارای ارزش های هنری و ظرفیت های ویژه صادراتی است. در این میان نقش زنان در ماندگاری، توسعه و رونق رشته های صنایع دستی قابل توجه و ستودنی است. می توان همواره بازتاب سلیقه و ظرافت روحی زنان ایرانی را به عنوان طراحان و تولید کنندگان محصولات صنایع دستی، در محصولات متنوع تولید شده مشاهده کرد.زنان ایرانی دست کم تولید کننده نیمی از محصولات صنایع دستی در کشورند و در این فعالیت ها مشارکت چشمگیری دارند با این وجود جایگاه آنان در توسعه صنایع دستی به درستی شناخته نشده است و بیشتر به عنوان نیروی کار نامرئی محسوب می شوند
6- نقش بخش خصوصی و دولتی در صنایع فرهنگی را توضیح دهید
دولت‌ها در حوزه صنایع فرهنگی یا به صورت مستقیم اداره کار را به عهده دارند (کاملاً دولتی) و یا به صورت نیمه مستقیم و یا نیمه دولتی به تنظیم فعالیت‌ها، صدور مجوز، اعطای کمک‌ها و اعطای امتیاز در زمینه‌اخذ مالیات و تعیین نرخ خدمات عمومی، صرف هزینه‌های عمومی به منظور خرید محصولات صنایع فرهنگی، و ترتیب دادن قوانین و مقررات حقوقی شامل قانون گذاری در مورد قیمت فروش، وضع قانون، حمایت از حقوق مولفان و پاسداری و صیانت از حقوق آنها، پژوهش و مشاوره و نظام سهمیه بندی فعالیت می‌کنند.
خط مشی‌و دستورالعمل‌هایی که از لحاظ سیاست‌گذاری ملی، یک پاسخ مناسب به چالش‌های صنایع فرهنگی در بخش خصوصی هستند، بسته به بافت سیاسی، اقتصادی و نظام سیاسی- اقتصادی کشورهای مختلف تفاوت کلی خواهند داشت. در واقع تعادل و موازنه میان فعالیت بخش خصوصی وابسته به نظامی است که قدرت را در اختیار خواهد داشت و در کشورهای مختلف متفاوت است. در برخی کشورها که بخش خصوصی موجودیت قدرتمندی را دارد مثل کشور ژاپن یک خط مشی آزاد منشانه وجود دارد و دولت با دو هدف خدمت به مردم و حصول اطمینان از پخش اخبار به شکلی تقریباً بی‌طرفانه در صنایع فرهنگی دخالت می‌کند و این اهداف در دو بسته بلند مدت و بهطور مداوم و کوتاه مدت و مقطعی برنامه ریزی می‌شود.
7- منظور از دولت تکنولوژی و صنایع فرهنگی چیست؟
وقتی می‌خواهیم که صنایع فرهنگی پویا را در کشور داشته باشیم، فناوری اهمیت پیدا می‌کند فناوری فرهنگی زیربنای صنایع فرهنگی و ابزار تولیدات است با پیشرفت تکنولوژی می‌توان محتوای موجود را محصولات فرهنگی به راحتی و در کمترین زمان از طریق شبکه‌های الکترونیکی وارد گستره بازار مصرف کنندگان نمود. کشورهایی که به اهیمت استراتژیک صنایع فرهنگی پی‌برده و اقدامات مناسبی را انجام دادند امروزه از نظر اقتصادی و همچنین نفوذ فرهنگی در سطح بین‌المللی، موقعیت ممتازی را دارند و به عکس کشورهایی که به دلایل مختلف اعم از ایدولوژیک، سیاسی، اهداف اقتصادی کوتاه مدت و یا حق ماهیت فرهنگی از صنایع فرهنگی خود حمایت نکردند امروزه به هجوم محصولات و محتواهای فرهنگی بیگانه گرفتار شده‌اند و در معرض همه گونه پیامدهای جدی آن، همچون به خطر افتادن هویت فرهنگی و پرداخت هزینه‌های سنگین یا فشار برای ایجاد مانع در برابر واردات فرهنگی قرار گرفته و بدین سبب چه از لحاظ اقتصادی و چه فرهنگی در معرض خطر انزوا قرار دارند. استفاده از فناوری و تکنولوژی در صورتی مفید خواهد بود که نیازهای واقعی و محدودیت‌های ناشی از محیط فرهنگی و ... در هر کشوری مورد توجه قرار دهد. صنعت فرهنگی برای تولید فرآورده‌های مطلوب فرهنگی از فناوری غیر فرهنگی مکمل و توان افزا برای صنایع فرهنگی به شمار می‌آیند. اما این تکنولوژی در کشورهای تولید کننده با کشورهای مصرف کننده متفاوت خواهد بود. مثلاً وقتی تکنولوژی در یک کشور تولید کننده تعریف می‌شود و به صورت محصولی وارد بازار می‌شود مثل تلفن همراه، در کنار دانش و فناوری ساخت آن، فرهنگ استفاده از آن تعریف می‌شود که شامل تعریفی از ماهیت وجودی آن محصول و چگونگی استفاده از آن و... است اما در کشورهای مصرف کننده این محصول به صورت یک تکنولوژی وارداتی و عاریه‌ای و قرضی منتقل می‌گردد مطمئناً فرهنگ استفاده و بهره‌مندی از ان با گزینه‌های کشور صاحب تکنولوژی، متفاوت است و به گونه‌ای دیگر تعریف خواهد شد که این تعریف جدید از متن تفکرات و ارزش‌های حاکم بر آن جامعه تاثیر می‌گردد و در واقع تعریف آن تابع تعریف فرهنگ بومی از آن خواهد بود.
توسط : الماس | تاریخ : شنبه 92/6/9
