تهیه کنندگان: زهرا حریرچیان - پریسا احدی - مریم جوادی 

دانشگاه علمی کاربردی – فرهنگ و هنر واحد 11

کارشناسی ناپیوسته مدیریت امور فرهنگی

"توسعه اقتصادی"

دانلود PDF

اطلاع رسانی نوین و نقش آن در توسعه فرهنگی (قسمت دوم)

در نتیجه:

عصر حاضر را عصر ارتباطات نامیده‌اند. زیرا ارتباطات و اطلاعات انتقالی از آن ابزاری مهم برای تصمیم‌گیری، تعامل بین انسانی، هویت بخشی و هویت ستاندن، جهت دهی به افکار و اندیشه‌ها و ابزاری بر سلطه است.

در همه مکاتب فکری و نظری ارتباطات و توسعه، بحث چگونگی انتخاب و استفاده از تکنولوژی‌ها نیز خود به خود مطرح می‌شود، ولی با توجه به تاثیر، گیرایی و پوشش جهانی این تکنولوژی ها، ابعاد ودیدگاه های تازه‌ای در این زمینه مطرح است. برخی، استفاده از این تکنولوژی ها را ضروری، اجتناب‌ناپذیر و عامل توسعه و بسط دموکراسی می‌دانند. عده‌ای دیگر که شمار آنها در کشورهای درحال توسعه رو به فزونی است، تکنولوژی های جدید ارتباطی را از موثرترین ابزارهای نفوذ و سلطه غرب در کشورهای پیرامون می‌دانند و به طور کلی، هرگونه تاثیر آنها در فرایند دموکراتیزه کردن جوامع، توسعه و توزیع عادلانه‌تر اطلاعات را انکار می‌کنند. در کنار این دو دیدگاه که یکی از موضع شیفتگی و دیگری از زاویه نفی با تکنولوژی های ارتباطی برخورد می‌کند، ‌دیدگاه سوم معتقد به برخورد فعال و انتخاب خلاق با این پدیده شگرف اواخر قرن بیستم است.

جهان امروز در معرض دگرگونی، تغییر و تحولات فزاینده‌ای قرار دارد. به خصوص حرکت به سمت و سویی "دهکده واحد" در حال تحول است و در این میان رسانه‌ها بر روند این تحولات شتاب بیشتری بخشیده است. یونسکو از اول دهه 70 به بعد در قالب برنامه‌های مطلوب 5 ساله یکسری از مفاهیم اساسی و ارایه وسایل و روش‌هایی که به لحاظ تشخیص نیازهای فرهنگی به کار می آیند و مساعد کردن زمینه آفرینش هنری و تامین مشارکت گسترده‌تر مردم در زندگی فرهنگی آماده می کند، بیان کرده است.

رسانه‌ها سهم بسیار مهمی در توسعه فرهنگی هر جامعه بر عهده دارند که می توان به راهبردهای (کوتاه مدت و دراز مدت) آنان اشاره کرد."در کوتاه مدت می توان به افزایش سطح فرهنگ عمومی( از طریق برنامه های آموزشی و سرگرم کننده مانند مسابقات رادیو و تلویزیونی)، جلوگیری از نمایش فیلم های بدآموز سینمایی (خوشونت، قتل، جنایت و سرقت)، افزایش برنامه های هنری و فرهنگی با توجه به جنبه های آموزشی انها (آموزش غیررسمی)، افزایش داخلی تولیدات هنری، جلوگیری از پخش آگهی های بازرگانی و فیلم های تبلیغاتی که از نظر فرهنگی مضر هستند، خودداری از بکار بردن اصطلاحات و واژه های بیگانه در رادیو و تلویزیون، آموزش مردم به پیروی از اصول و موازین صحیح اجتماعی، گسترش تلویزیون آموزشی به شهرهای کوچک و روستاها و اتکا بیشتر به آموزش غیر رسمی و تشویق کودکان، نوجوانان و جوانان به مطالعه" از طریق رسانه ملی تاکید کرد. تقویت یکپارچگی فرهنگی، هماهنگ کردن ارزش های فرهنگی شهر و روستا، بازسازی و حفظ خرده فرهنگ ها، پر کردن شکاف موجود بین فرهنگ عامه و فرهنگ نخبگان، توجه به فرهنگ سنتی ایران (در زمینه های مختلف هنری و فرهنگی)، ارجحیت اهداف فرهنگی و آموزشی بر ارزشهای مادی و اقتصادی در توسعه فرهنگی، فراهم ساختن امکانات و تسهیلات، مادی و معنوی به منظور پرورش استعدادهای هنری و فرهنگی در سطوح مختلف کشور(به ویژه در شهرهای کوچک و روستا ها)، تشویق نوآوری ها و خلاقیت در زمینه های مختلف فرهنگی و هنری، معرفی جنبه های مختلغ فرهنگی ها و ارزشهای هنری بیگانه و تقویت و اشاعه جنبه های مثبت و مفید آنها که باروری فرهنگی کشور در جهت توسعه کمک نماید، گسترش هر چه بیشتر فعالیت های جنبی رسانه ملی مانند: برگزاری جشنواره ها، انتشارات،تاسیس واحدهای تئاتری، موسیقی و سینمایی در شهرها و گسترش آنها به روستاها و تجهیز واحدهای رادیو و تلویزیونی به کادر متخصص و کارشناس در موارد مختلف تهیه کنندگی،کارگردانی،فرهنگ ملی و بومی وغیره با توجه به نقش دراز مدت رسانه‌های گروهی، این مطالب بیش از دیگر مسایل خود نمایی می کند.

در هر حال آنچه مهم است این است که تکنولوژی های جدید بیش از آنکه ویران کنند،آفریننده اند و در موارد استثنایی (که می‌تواند پیامد طبیعی هر گونه تازگی باشد) ممکن است ویرانی هم به دنبال داشته باشند. آنها ممکن است ساختارهای قبلی را از میان بردارند،در صورتی که ما ساختارها را برای خود ابدی فرض کنیم. بنابراین چنین تصور می شود که تکنولوژی امری ویرانگر است،اما در صورت توجه به جنبه های موثر و مفید و کاربرد اصولی و منطقی آن، می تواند در عرصه های گوناگون ما را در رده برندگان و کاربران عصر اطلاعات قرار دهد. در جامعه اسلامی باید با تاکید بر اندیشه ورزی تلاش کنیم تا به تقویت جنبه های مثبت و تضعیف جنبه‌های منفی این پدیده نوظهور بپردازیم تا اشکالات آن را شناسایی و بر طرف کرده و از آن در راستای تحقق اهداف عالی که تقویت بنیان‌های فرهنگی اسلامی است، بهره بگیریم.

قرن بیستم قرن ارتباطات بوده و قرن بیست‌ویکم عصر اطلاعات است. پس ما در پایان قرن ارتباطات و آستانه عصر اطلاعات قرار گرفته‌ایم و شناخت شبکه‌‌های اطلاعاتی، ‌ایجاد بانک‌های اطلاعاتی و جمع‌آوری اطلاعات ضروری است. به همین دلیل، هرچه دهکده جهانی پرجمعیت‌تر شود، دست‌اندرکاران ارتباطات ملی و منطقه‌ای بیشتر باید در صدد آن باشند که جهانی فکر کنند و محلی به اجرا بگذارند.در خاتمه باید متذکر شد که اساس توسعه ملی هر کشوری و محلی بر اساس فرهنگ آن جامعه شکل می گیرد،چرا که اگر فرهنگ جوهر برنامه توسعه ملی نباشد، نه می توان،سخنی از توسعه ملی به میان آورد و نه اصولاً به توسعه ای درونی دست یافت.حال در عصر حاضر با کمک رسانه ها می توان این روند را تسریع و به آن سرعت بخشید.

سوال:

1-     وظایفـی که لسول بعنــوان وظیفه های اصلی ارتباطات جمعی تلقی می نماید را بنویسید. 1-مراقبت از محیط 2-همبستگى بین اجزای جامعه در پاسخ به نیازهاى محیطى 3-میراث فرهنگى از نسلى به نسل دیگر صورت می‌گیرد، به عنوان وظیفه‌هاى اصلى ارتباطات جمعى تلقى می‌کند. 

2-    چرا عصـر حاضـر را عصر ارتباطات نامیده اند؟ زیرا ارتباطات و اطلاعات انتقالی از ابزار مهم برای تصمیم گیری، تعامل بین انسانی، هویت بخشی و هویت ستاندن، جهت دهی به افکار و اندیشه ها و ابزاری بر سلطه است. 

      3- نظر مک لوهان را در خصوص رسانه های گروهی بنویسید. به عقیده مک لوهان رسانه های گروهی فاصله های مکانی را از بین می برد و مانند یک روستا همه مردم از واقعه‌ای که در گوشه ای از جهان رخ می دهد، مطلع می شوند. این پیشگویی که امروزه جامه عمل پوشیده همان عاملی است که تمام مردم جهان را همزمان درگیر مسایلی چون یازده سپتامبر می‌کند و یا از اتفاقات لحظه‌به‌لحظه حمله به عراق، افغانستان، غزه و ... آنها را با خبر می‌سازد و یک حس مشترک جهانی را پدید می‌آورد.

منابع 

1-    خانیکی، هادی،1386، فرهنگ جمعی و رسانه‌های نو،قابل دسترسی در: ‏http://www.nasour.net‏.

2-    واعظی،مظفرالدین،مهدیون،روح الله تقوی قره باغ،حسین شعبانی،علی.(1387)

3-    کوهی، ناصر، 1379، « در آمدی بر انسان شناسی» نشر نی، تهران.

4-    کاشانی،علیرضا،(1387)، توسعه فرهنگی، روزنامه رسالت ، صفحه 6 (انقلاب اسلامی)، شماره 6559

5-    نظری، مرتضی،1387، « توسعه فرهنگی در ایران موانع و دشواری ها» ‏www.aftab.ir/Articel، تهران.‏

6-     شربتیان،محمد حسین، ( 1388)، تأملی بر ضرورتمبانی توسعه فرهنگی و اهمیت آن در جامعه ایران،قابل دسترسی در : ‏http://anthropology.ir‏.

7-    زیاری،1379: 101-100) (   زیاری،کرامت الله،1379، « درجه توسعه یافتگی فرهنگی استان های ایران»، نامه علوم اجتماعی، شماره16،دانشکدهعلوم اجتماعی دانشگاه تهران،تهران.

8-    شکرخواه، یونس، ( 1388)، ریشه های انقلابجهانی ارتباطات و جامعه اطلاعاتی-قابل دسترسی در ‏http://www.atcce.com‏ .

9-    دادگران، سید محمد(1384)، مبانی ارتباط جمعی، تهران، نشر مروارید و فیروزه، چاپهشتم.

10-                        مک کوئیل، دنیس(1382)، درآمدی بر نظریه‌های ارتباطات جمعی، ترجمه‌یپرویز اجلالی، تهران، نشر مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها. چاپ اول.

11-                        فرقانی،محمد مهدی(1380)، ارتباطات و توسعه، چهاردهه نظریه پردازی ...و امروز؟، رسانه، سالدوازدهم، شماره دوم. نشر مرکر مطالعات و توسعه رسان ها وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی.

12-                        ریاحی، عبدالحمید،(1385 )، نقشوسایل ارتباط جمعی در کشورهای در حال توسعه- روزنامه رسالت- شماره 6085- صفحهفرهنگی

13-                        ساعی،منصور،(1387) ،نقش رسانه‌ها در انتقال ارزش‌ها و پدیده‌ی شکافهنجاری و ارزشی نسل‌ها-‏http://www.bpdanesh.com‏ .

14-                        عبادی فرد، اسماعیل، (  1386 )، جایگاه رسانه‌های جمعی در تبلیغات اسلامی، ‏http://www.ido.ir‏.

15-                        پایگاهحوزه (1377)،  توسعه فرهنگی از دیدگاه امام خمینی - ‏http://www.hawzah.net‏ .

16-- کتاب طرح تحقیقاتی شهر اسوه ،( 1388 ) ،نقش ارتباطات و وسایل ارتباط جمعی در زندگیاجتماعی-  ‏http://www.rasekhoon.net‎‏ .

17-                        http://www.artabriz.ir/Default.aspx

18-                        http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/692496

19-                        http://www.ensani.ir/fa/16243/magazine.aspx