نقش و کاربرد تکنولوژی در فرهنگ (قسمت چهارم) 

جناب آقای علیرضا مومنی 

تهیه و تنظیم :

مریم سودمی

صغری شاه غلانی

 تابستان1392

 دانلود PDF

تکنولوژی اطلاعات   :

این تکنولوژی واژه ای است با تعبیری باز که مجموعه وسیعی از تکنولوژیهای ارتباطات از جمله کامپیوتر و ماهواره و بهره گیری به روز از رسانه های قدیمی تر از قبیل کاست، گرامافون و تلگراف و تکنولوژیهای مخابراتی که ارتباط های پیچیده تر و گسترده تری را فراهم می سازد در بر می گیرد که تکنولوژیهای الکترونیک به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:

1) تله ماتیک ها:

یعنی رسانه های بزرگ از جمله تکنولوژیهایی همچون کامپیوتر، تلفن، ماهواره، اینترنت، رادیو وتلویزیون و سایر تکنولوژیهایی که به زیر بنای وسیع و گسترده نیاز دارند که در این بحث روند انتقال پیام و سخت افزار مورد استفاده از آن تکنولوژی را مورد توجه قرار داد.

2) اِتنوترونیک ها:

که رسانه های کوچک نامیده می شود مانند ضبط صوت، ماشین حساب، ساعتهای دیجیتالی، دستگاه فتوکپی و سایر تکنولوژیهایی که کاربرد شخصی و محدود دارند.

تنوع تکنولوژیهای اطلاعاتی (الکترونیک) با تنوع کاربردهای نرم افزاری آن در سطح محدود یا بسیار وسیع همانند کامپیوتر، خودکار شدن امور دفتری، مبادله صدا و تصویر، هوش مصنوعی و مواردی از این قبیل همراه باشد و به طور کلی می توان نتیجه گرفت رسانه های بزرگ (تله ماتیک ها) در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته کاربرد دارد و رسانه های کوچک (اِتنوترونیک ها) در کشورهای کوچک و جهان سوم و در حال توسعه کاربرد دارد.

کاربرد تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات سطوح مختلفی از ارتباط را در یک جامعه تعیین می نماید که می توان آنها را اینگونه دسته بندی نمود:

الف) ارتباط میان انسان و ماشین که بوسیله یک سیستم تکنولوژیک به هم پیوند خورده است.

ب) ارتباط میان سیستم های تکنولوژیک که توسط افراد مشخص و کاربردی می شود.

ج) ارتباط میان افراد از طریق کارگزاری سیستم های تکنولوژیک.

د) ارتباط میان گروهها و نظام های اجتماعی. به عنوان مثال: به طور کلی می توان این نکته را در نظر داشت که چگونگی کاربرد سطوح ارتباطی ممکن است به صورت یک بعدی (تلویزیون) یا چند بعدی (اینترنت، ماهواره) باشد.

تکنولوژی رسانه های یک بعدی با توسعه سیستم های تمرکز یافته و سلسله مارتبی و شبکه های ارتباطات گروهی مورد بررسی قرار می گیرد و تکنولوژی رسانه های چند بعدی هم به دلیل ماهیت پیچیده و گستردگی آن بیش از هر پدیده اجتماعی دیگر می تواند تاثیرگذار باشد. در کشورهای در حال توسعه مهمترین عوامل تاثیرگذار در توسعه اجتماعی می تواند نقش تعیین کننده داشته باشد به عنوان :

1- حمل و نقل نخستین مرحله در توسعه اجتماعی مطرح می شود.

2- انرژی

3- امکان برقراری ارتباط به عنوان زیربنای مخابراتی و انتقال اطلاعات.

4- تکنولوژی اتقال اطلاعات دارای ویژگی های ساده، سریع و کارآمد می باشد.

انرژی می تواند در یک کشور به عنوان پشتوانه مالی نقش تعیین کننده ای در توسعه زیر ساختهای تکنولوژی داشته باشد.

مهمترین عواملی که در کاربرد تکنولوژیهای اطلاعات در کشورهای در حال توسعه تاثیر دارد:

1- متناسب بودن تکنولوژیهای جدید ارتباطی با نیازها و امکانات و مهارت های فنی افراد آن کشور که این تکنولوژیها باید از نظر اقتصادی مقرون به صرفه و قابلیت اجرایی داشته باشد.

2- تجربه و آزمون: عامل دیگری که می تواند تاثیرگذار باشد چگونگی به کارگیری و آزمون اینگونه تکنولوژیها در کشورهای در حال توسعه می باشد و نباید با نگاه بدبینانه و اینکه استفاده از اینگونه تکنولوژیها به رشد و توسعه جامعه کمک نمی کند نگاه کرد.

3- عوامل اقتصادی از جمله چگونگی تأمین هزینه ها در بکارگیری از تکنولوژیهای پیشرفته بسیار تاثیرگذار است و ایجاد و راه اندازی زیربنای گسترده نیازمند تعهدات مالی فراوانی را برای چگونگی اداره، نگهداری و کاربرد تکنولوژیهای اطلاعاتی ایجاد می نماید.

تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات:

توسعه و به کارگیری تکنولوژیهای ارتباطات و اطلاعات در کشورهای توسعه یافته با توجه به تدوین استانداری های مربوطه تا حدی توانسته است بر اساس اهداف پیش بینی شده برای توسعه تکنولوژی های پیشرفته قابل دسترسی است. اما در کشورهای در حال توسعه با مشکلات و موانعی همراه بود که می توان پیامدهای آنها را در دو مقوله تحت عنوان انقلاب در سخت افزار و دیگری در خلاقیت نرم افزاری تعریف کرد و این کشورها (در حال توسعه) نتوانسته اند زیر ساخت های لازم را جهت توسعه با تجهیز و بکارگیری تکنولوژی های پیشرفته و جدید در کشور خود آماده و مهیا نمایند که آن هم به علت عدم دسترسی به دانش و آگاهی لازم در خصوص تکنولوژی های جدید و پیشرفته و همچنین هزینه های هنگفت آنها و چگونگی کاربرد و استفاده از این تکنولوژی ها می باشد.

بر این اساس کشورهای در حال توسعه یافته برای ارزیابی و به کارگیری تکنولوژیهای پیشرفته سازمانهای متعددی را بنا نهاده و مرتب در حال به روز کردن تکنولوژیهای جدید و دانش مربوطه به آن و تاثیر آن بر جامعه و مردم کشور خود می باشند و به نوعی از پیگیری و نظارت بر عملکرد تکنولوژی های پیشرفته در کشورهای در حال توسعه غافل مانده اند و این امر باعث شده است که کشورهای در حال توسعه از تاسیس و راه اندازی موسساتی کارآمد برای ارزیابی اثرات تکنولوژی های پیشرفته بر کشور خود محروم باشند. جدای از اینکه تکنولوژی های جدید فرصت ها و امکاناتی را در زمینه دستیابی به سخت افزارهای ارتباطی در کشورهای در حال توسعه ایجاد نموده ولی از تاثیرات اجتماعی و روانی تکنولوژیهای جدید ارتباطات و اطلاعات و تغییرات بالقوه اجتماعی به واسطه به کارگیری این تکنولوژیها در آن کشورها رخ داده و و پیامدها و تهدیداتی که این تکنولوژیها به همراه دارد نادیده گرفتند که تکنولوژی اجتماعی به وجود آمده است.

تکنولوژی های اجتماعی:

چگونگی تاثیرگذاری تکنولوژیهای ارتباطات در شیوه زندگی فردی و نظامهای اجتماعی به معنی پیوند خوردن تکنولوژی با شیوه های زندگی افراد و هویت ملی آنها و تغییرات پیامدهایی که به واسطه پذیرش و به کارگیری تکنولوژیهای پیشرفته در یک کشور اتفاق می افتد تکنولوژیهای اجتماعی گفته می شود.

عملکرد تکنولوژی اجتماعی:

تکنولوژیهای اجتماعی به گونه ای عمل می نمایند که فعالیت های مردم و تغییرات و پیامدهای اجتناب ناپذیر آن ر یک نظام اجتماعی به وجود می آید و در چارچوب دگرگونی تکنولوژیک مفهوم آن با پذیرش یک رسانه خاص و تعبیر پیام ارسالی از سوی مردم و نظام اجتماعی مشخص می شود که این امر تغییرات عمده ای را به دنبال خواهد داشت هرچند که ممکن است نامحسوس و حتی اثرگذاری آن برای یک نسل هم اتفاق نیفتد.

مهمترین کارکردهای تکنولوژی های اجتماعی:

با توجه به پذیرش تکنولوژیهای اجتماعی کارکردهای آن را می توان در 3 محور دسته بندی نمود:

اول اینکه با الگوهای وجود کنش های متقابل انسانی سازگار بوده و در نظام های اجتماعی پذیرفته شده باشند.

دوم در صورتی که تغییرات تکنولوژی از سوی مردم یک کشور پذیرفته شود باید خود را با سنتها و ارزشهای اجتماعی مطابقت دهد و در غیر این صورت تغییراتی را در سطح نظام های اجتماعی به وجود خواهد آمد.

سوم اینکه برای برخورد و کنار آمدن با دگرگونی ارتباطی و تکنولوژیک تکنولوژیهای اجتماعی بایستی از صلاحیت و شایستگی اجتماعی مناسب برخوردار باشند و این صلاحیت ها و شایستگی های اجتماعی دارای ابعاد و اثرات اجتماعی هستند که آنها را می توان اینگونه بیان نمود:

1- تاثیر ارزشهای فرهنگی بر رسانه های ارتباطی

2- تاثیر تکنولوژی ارتباطات به عنوان یک عامل مجزا بر ارزشهای فرهنگ

3- تاثیر محتوای رسانه ها و ارزشهای فرهنگی